|
Stary Cmentarz al. Kobylińskiego
|
Arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski urodził się 11 lutego 1858 r. we wsi Lubieniec w parafii Krynki pod Opatowem. Nauki pobierał początkowo w domu rodzinnym, potem uczył się w gimnazjum w Radomiu. Jako uczeń wyróżniał się pracowitością, pilnością i systematycznością.
W 1873 r. rodzice postanowili przenieść się do Płocka, gdzie w rok później, w wieku szesnastu lat wstąpił do seminarium. Po ukończeniu studiów seminaryjnych, 19 czerwca 1978 r. został skierowany na dalsze studia do Akademii Duchownej w Petersburgu.
Święcenia kapłańskie przyjął 10 lipca 1881 r. z rąk biskupa Aleksandra Gintowna. W tym samym roku rozpoczął pracę w płockim Seminarium Duchownym, gdzie był profesorem liturgiki, łaciny, teologii moralnej. Pełnił też funkcję wikariusza w parafii św. Bartłomieja, rektora kościoła poreformackiego. W latach 1901-1908 pełnił funkcję rektora seminarium. 12 czerwca 1908 r. otrzymał od papieża Piusa X nominację na biskupa płockiego. Sakrę biskupa przyjął dnia 6 XII 1908 r. w Petersburgu z rąk biskupa Wnukowskiego.
Diecezją płocką kierował przez 33 lata. Jako biskup udzielał sakramentu bierzmowania, wizytował parafie, głosił konferencje, nauczał ludzi. Antoni Nowowiejski troszczył się o kapłanów i właściwą formację kandydatów do kapłaństwa. Aby zapewnić właściwe warunki do nauki zainicjował budowę nowoczesnego gmachu Biblioteki Seminaryjnej i Archiwum Diecezjalnego, jego dziełem jest też ustanowione w 1916 r. Niższe Seminarium Duchowne, oraz założona w 1917 r. Płocka Szkoła Organistowska.
W trakcie swej biskupiej posługi przeprowadził dwa Synody Diecezjalne. Szczególną pasją Arcybiskupa była historia. Napisał będące do dziś cennym źródłem historycznym dzieło p.t. "Płock. Monografia historyczna" oraz utworzył Muzeum Diecezjalne. W roku 1930 otrzymał od papieża Piusa XI honorowy tytuł arcybiskupa Silyum.
Najazd Niemców na Polskę był dla 81-letniego biskupa strasznym doświadczeniem. Mimo możliwości opuszczenia Płocka i przetrwania wojny w ukryciu pozostał na straży swojej diecezji. Chciał do końca być jak pasterz ze swoimi owcami. 28 listopada 1940 r. wraz z biskupem Leonem Wetmańskim został wywieziony z Płocka i internowany w Słupnie. 7 marca 1941 r. został ponownie aresztowany i przewieziony do obozu koncentracyjnego w Działdowie, gdzie prawdopodobnie 28 V 1941 r. poniósł śmierć męczeńską.
Myśl o beatyfikacji arcybiskupa Antoniego Nowowiejskiego narodziła się w związku z przygotowaniami do beatyfikacji biskupa Michała Kozala, jednego z męczenników II wojny światowej. W 1986 r. podczas dyskusji nad jego męczeństwem, pojawiła się opinia, żeby przy przyszłej kanonizacji "Mistrza Męczenników", jak nazywano biskupa Kozala, dołączyć towarzyszy męczenników, którzy ponieśli śmierć w podobnych okolicznościach. Przekonanie to zostało później potwierdzone w dekrecie o męczeństwie biskupa.
|
|
227 lat liczy sobie najstarszy cmentarz Płocka, zwany "Płockimi Powązkami". Nekropolia uznawana za najstarszy polski cmentarz nieprzykościelny, powstała 10 lat przed warszawskim Cmentarzem Powązkowskim i ok. 20 lat przed Cmentarzem Rakowickim w Krakowie.
Bogatszą historią może poszczycić się jedynie wileńska Stara Rossa, założona w 1769 r.
Mimo że oficjalna data założenia płockiej nekropolii to rok 1780, według przekazów historycznych cmentarz w tym miejscu istniał już wcześniej. Przez długi czas nie dokonywano na nim pochówków, z uwagi na silny opór mieszkańców przed grzebaniem zmarłych nie przy kościele, lecz na granicy miasta.
Według XIX-wiecznej relacji pisma "Korespondent Płocki" pierwszy pochówek odbył się właśnie w 1780 r. Jak odnotował ówczesny dziennikarz, pochowano trójkę dzieci, "z wielką, niechęcią i przekleństwami rodziców".
Od XIX w. cmentarz zaczął normalne funkcjonowanie. Nekropolia stała się miejscem pochówku wielu znakomitych mieszkańców Płocka. Spoczywają tu m.in.: płk Jan Gugenmus - żołnierz insurekcji kościuszkowskiej i syn nadwornego zegarmistrza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, słynny lekarz Stanisław Sienicki (jego pogrzeb prowadził bp Wincenty Popiel, który zezwolił też na umieszczenie w katedrze poświęconego mu epitafium), a także jeden z założycieli Powszechnej Spółdzielni Spożywców "Zgoda" Walerian Jędrzejewski.
Po ok. 100 latach funkcjonowania cmentarz stał się za ciasny i rozpoczęto grzebanie zwłok na terenie znajdującym się naprzeciw - po drugiej stronie obecnej ul. Kobylińskiego. Z czasem nekropolia podupadła i przez długi czas pozostawała zaniedbana.
Sytuacja zmieniła się przed kilku laty, gdy nekropolia przeszła pod zarząd płockiej parafii pw. Ducha św. Jej proboszcz ks. kan. Zbigniew Zbrzezny rozpoczął intensywną renowację nekropolii. Od 2000 r. trwa także społeczna akcja "Ratujmy Płockie Powązki", w trakcie której znani mieszkańcy Płocka kwestują na rzecz odrestaurowania najcenniejszych nagrobków nekropolii. W zbiórce bierze ok. 100 osób, wśród których są m.in. księża, politycy, dziennikarze, aktorzy i nauczyciele. Pieniądze zbierane są zawsze 1 i 2 listopada.
W Płocku funkcjonuje jeszcze kilka zabytkowych nekropolii. Obok powstałego w 1876 r. Cmentarza Miejskiego (tzw. katolickiego), istnieją cmentarze: na Radziwiu (założony w XIX w.), w Ośnicy (XIX w.), Imielnicy i Trzepowie (oba z początku XX w.). W mieście są też cmentarze innych religii i wyznań: dwa ewangelickie (jeden nieczynny), żydowski, mariawicki, prawosławny i historyczny cmentarz garnizonowy. Istnieje także nowoczesny cmentarz komunalny z 1973 r.